Stýring fjárhagsáhættu
Fjárstýring ber ábyrgð á greiningu, stýringu og upplýsingagjöf varðandi fjárhagslega áhættu Landsvirkjunar. Fjárhagsleg áhætta félagsins greinist í markaðsáhættu, lausafjáráhættu og mótaðilaáhættu en markaðsáhætta félagsins er einkum þrenns konar:
- Álverðsáhætta vegna álverðstengdra raforkusamninga
- Vaxtaáhætta vegna lána félagsins
- Gjaldmiðlaáhætta vegna lána og sjóðstreymis
Landsvirkjun hefur markvisst unnið að því að draga úr markaðsáhættu undanfarin ár. Í þeim tilgangi hefur hlutfall Bandaríkjadals og fastra vaxta verið aukið umtalsvert. Jafnframt hefur verið unnið að því að draga úr vægi álverðstengingar í tekjum af raforkusölu en nýir samningar hafa ekki verið með tengingu við álverð. Á árinu 2018 verður áfram unnið að því að draga úr markaðsáhættu Landsvirkjunar.
Markaðsáhætta
Álverðsáhætta
Félagið ber markaðsáhættu vegna breytinga á álverði en um einn fjórði af rekstrartekjum (fyrir álvarnir) er tengdur álverði. Félagið hefur því gert afleiðusamninga til að treysta tekjugrundvöll sinn og draga úr sveiflum. Slíkir samningar fela í flestum tilvikum í sér að álverð er fest á ákveðnu bili. Félagið verður því af tekjum ef álverð hækkar en tryggir um leið tekjur ef álverð lækkar.
Settar hafa verið inn varnir fyrir um 64% af áætluðu sjóðstreymi ársins 2018 og um 22% fyrir árið 2019. Í árslok 2017 var gangvirði samninga vegna álvarna neikvætt um 16,1 m. USD (2016: jákvætt um 0,2 m. USD).
Vaxtaáhætta
Landsvirkjun býr við vaxtaáhættu vegna vaxtaberandi eigna og skulda. Vaxtaberandi eignir og skuldir félagsins bera bæði fasta og breytilega vexti og eru m.a. vaxta- og gjaldmiðlaskiptasamningar nýttir til stýringar á vaxtaáhættu. Gangvirði vaxtaskiptasamninga var neikvætt um 0,7 m. USD í árslok 2017 (2016: neikvætt um 3,4 m. USD). Áhætta félagsins felst í mögulegri hækkun vaxta á skuldir með breytilega vexti sem leitt getur til aukins fjármagnskostnaðar.
Að teknu tilliti til skiptasamninga var hlutfall fjárskulda með fasta vexti um 68% í árslok 2017 (2016: 60%). Í árslok 2017 var áætlað gangvirði vaxtaberandi skulda um 173 m. USD hærra en bókfært verð þeirra (151 m. USD hærra 2016) sé núvirt með vaxtarófi undirliggjandi mynta án álags. Eftirfarandi mynd sýnir skiptingu vaxtaberandi skulda að teknu tilliti til skiptasamninga.
Gjaldmiðlaáhætta
Gjaldmiðlaáhætta er sú áhætta að fé tapist vegna óhagstæðra breytinga á gengi gjaldmiðla. Gjaldmiðlaáhætta Landsvirkjunar hlýst af greiðsluflæði, eignum og skuldum sem og af viðskiptum í öðrum myntum en starfrækslumynt.
Starfrækslumynt Landsvirkjunar er Bandaríkjadalur og myndast gjaldmiðlaáhætta af sjóðstreymi og opinni stöðu efnahagsreiknings í öðrum myntum en Bandaríkjadal. Tekjur félagsins eru að mestum hluta í Bandaríkjadal. Aðrar tekjur eru helst í íslenskum og norskum krónum en gjaldmiðlaáhætta vegna þessara mynta er takmörkuð vegna nettunar í sjóðstreymi íslenskra króna og þar sem tekjur í norskum krónum eru hlutfallslega litlar. Dregið er úr greiðsluáhættu vegna afborgana og vaxtagreiðslna næstu árin með notkun afleiðusamninga.
Uppgjörsáhætta félagsins tengd breytingum á gengi myndast helst vegna skulda í evrum og íslenskum krónum sem að mestu eru lán til langs tíma.
Myndin fyrir neðan sýnir skiptingu vaxtaberandi langtímaskulda án skiptasamninga.
Tekjur fyrirtækisins eru að mestum hluta í Bandaríkjadal. Aðrar tekjur eru í íslenskum og norskum krónum en gjaldmiðlaáhætta vegna þessara mynta er takmörkuð þar sem nettun er í sjóðstreymi íslenskra króna og tekjur í norskum krónum eru hlutfallslega litlar.
Lausafjáráhætta
Lausafjáráhætta felur í sér hættu á tapi ef félagið getur ekki staðið við skuldbindingar sínar á gjalddaga. Landsvirkjun takmarkar lausafjáráhættu með því að tryggja að nægt laust fé sé til staðar á hverjum tíma til að standa við skuldbindingar. Til að jafnvægi sé á milli skuldbindinga og væntra tekna er lögð áhersla á trygga lausafjárstöðu fyrirtækisins í formi handbærs fjár og aðgengis að veltilánum.
Í árslok 2017 nam handbært fé um 127 m. USD (2016: 145 milljónir USD) en ef tekið er tillit til óádreginna veltilána (250 m. USD og 12.000 m. ISK) og óádreginna langtímalána að fjárhæð 56 m. USD þá hefur Landsvirkjun aðgang að alls um 548 m. USD (2016: 617 m. USD). Sjóðstreymi frá rekstri og dreifðar endurgreiðslur lána, ásamt góðri lausafjárstöðu og aðgengi að lánalínum, tryggir greiðsluhæfi að lágmarki út árið 2019.
Til að tryggja aðgengi að fjármagni og viðhalda sveigjanleika í fjármögnun hefur Landsvirkjun nýtt mismunandi tegundir lána. Þannig hefur Landsvirkjun t.d. sótt lán hjá Norræna fjárfestingabankanum (NIB), Evrópska fjárfestingabankanum (EIB) og í gegnum verktakafjármögnun. Landsvirkjun hefur þó að stærstum hluta sótt lánsfé með útgáfu skuldabréfa undir EMTN (e. Euro Medium Term Note) rammasamningum.
- Í árslok 2017 var staða lána undir EMTN-samning með ríkisábyrgð um 904 m. USD (2016: 1,0 ma. USD). Heildarfjárhæð getur að hámarki numið 2,5 mö. USD.
- Í árslok 2017 var staða lána undir EMTN-samning án ríkisábyrgðar um 115 m. USD (2016: 115 m. USD). Heildarfjárhæð getur að hámarki numið 1,0 ma. USD.
Dregið er úr endurfjármögnunaráhættu með jafnri dreifingu afborgana og vaxta og með löngum líftíma útistandandi lána. Veginn meðallíftími vaxtaberandi skulda er 5,3 ár og hlutfall vaxtaberandi skulda á gjalddaga innan 12 mánaða er 13%.
Mótaðilaáhætta
Mótaðilaáhætta felur í sér hættu á að gagnaðili samnings uppfylli ekki ákvæði hans. Mótaðilaáhætta Landsvirkjunar verður fyrst og fremst til vegna raforkusamninga, afleiðusamninga fyrirtækisins og handbærs fjár. Um verulegar fjárhæðir getur verið að ræða en Landsvirkjun takmarkar mótaðilaáhættu t.d. með kröfu um tryggð lágmarkskaup í raforkusamningum, ásamt því að fara fram á ábyrgðir frá viðskiptavinum. Þá er gerð krafa um að mótaðilar séu með lánshæfiseinkunn í fjárfestingaflokki þegar kemur að vörslu handbærs fjár og við gerð afleiðusamninga.
Fylgiskjöl
Hér má sækja ársreikning 2017 á rafrænu formi. Skjölin innhalda annars vegar ársreikninginn í heild sinni í PDF-skjali og hins vegar helstu stærðir í Excel-skjali.
